Logo Unii Europejskiej Serwis informacyjny Miasta Dębica

Synagoga staromiejska

Loading...

Pierwsze zapiski o Żydach w Dębicy sięgają drugiej połowy XV. Większy napływ wyznawców religii mojżeszowej nastąpił w latach 1676-1690 i związany był z powstającą wówczas Nową Dębicą po pożarze miasta w 1660 r. Na początku XVIII w. istniały już dwie gminy żydowskie – staromiejska i nowomiejska. Granicą był Potok Gawrzyłowski zwany dawniej potokiem Dębica. Całe miasto liczyło wówczas ok. 2100 mieszkańców, w tym ok. 1500 Żydów, którzy byli właścicielami działek i nieruchomości, trudnili się rzemiosłem, handlem, udzielaniem pożyczek.

W II poł. XX w. liczba ludności żydowskiej dynamicznie wzrosła, osiągając 73% (2400) mieszkańców miasta. W latach późniejszych ich udział procentowy stopniowo malał. Niemniej jednak na przestrzeni trzech wieków stanowili istotną część historii miasta. Uczestniczyli w życiu gospodarczym, społecznym, politycznym i samorządowym Dębicy. Przed wybuchem II wojny światowej Dębicę zamieszkiwało ok. 2900 Żydów, co stanowiło już tylko 20% mieszkańców miasta.

Nieistniejąca już synagoga staromiejska znajdowała się przy ulicy Sienkiewicza (obecnie ul. Wielopolska), za budynkiem Urzędu Miejskiego mieszczącego się wówczas przy ul. Rzeszowskiej. Została zbudowana przed 1711 r. przez gminę żydowską ze Starego Miasta. Podczas II wojny światowej Niemcy ją doszczętnie zniszczyli. Blacha z budynku synagogi została zdjęta i przeznaczona na potrzeby miasta.

3 kwietnia 1954 r. Referat do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie wydał decyzję o rozebraniu synagogi staromiejskiej i przeznaczeniu materiału z wyburzenia na remont synagogi nowomiejskiej przy ul. Krakowskiej. Decyzję poparł Urząd do Spraw Wyznań.