Logo Unii Europejskiej Serwis informacyjny Miasta Dębica

Cmentarz żydowski

Loading...

Cmentarz, na którym chowano wyznawców religii mojżeszowej, w Galicji nazywany był kirkutem albo kierkutem, od dawnego niem. Kirchhof ‘cmentarz’. Powstanie cmentarza żydowskiego w Dębicy na przełomie XVII i XVIII w. było związane z napływem ludności wyznania mojżeszowego do miasta i budową synagog na Starym i Nowym Mieście. Zgodnie z prawem żydowskim cmentarz znajdował się poza terenami zabudowanymi. Taki stan utrzymywał się do początków XX w. Cmentarz miał powierzchnię 1,15 ha. Był ogrodzony ceglanym murem, posiadał bramę i drewniany dom przedpogrzebowy. Zarząd nad nim od 1870 r. sprawował kahał – żydowski samorząd. Oprócz członków miejscowej gminy wyznaniowej chowano na nim także mieszkańców Pilzna do czasu powołania tamtejszej gminy w 1873 roku.

Podczas II wojny światowej cmentarz został zdewastowany i sprofanowany przez Niemców. Macewy (rodzaj nagrobka żydowskiego w formie pionowej płyty) użyto do utwardzenia kilku placów, m.in. targowicy, parkingu przy ul. Czarnieckiego, a także brzegów Ostrej. Materiał z rozebranego muru i kaplicy przeznaczono na cele budowlane. Na terenie cmentarza i w jego pobliżu Niemcy dokonywali mordów na osobach narodowości żydowskiej i polskiej.

Ostatni pochówek miał miejsce w 1945 r. Po wojnie cmentarz ulegał dalszej dewastacji. W latach 80. XX w. obok niego wybudowano osiedle. W 1985 r. cmentarz ogrodzono metalowym płotem. Udało się odzyskać ok. 350 nagrobków, w tym część uszkodzonych (najstarszy z nich pochodzi z 1791 r.). Dzięki Fundacji Rodziny Nissenbaumów w 1996 r. cmentarz wraz z ogrodzeniem, w granicach historycznych, został odnowiony. W 2005 r. przeniesiono ze wschodniej jego części ok. 50 macew i utworzono z nich, w jego zachodniej części, lapidarium (miejsce przechowywania kamiennych fragmentów rzeźb lub zabytkowych budowli). Pozostałą część macew ułożono w stos. Na cmentarzu znajdują się trzy powojenne tablice nagrobne. Kirkut jest odwiedzany przez Żydów, głownie z Izraela i USA, którzy poszukują swych przodków, by oddać im cześć.

Cmentarz żydowski w Dębicy jest własnością Gminy Żydowskiej Wyznaniowej w Krakowie.