W ramach dębickich obchodów Narodowego Dnia Pamięci ,,Żołnierzy Wyklętych”, na Cmentarzu Wojskowym odbył się Capstrzyk Strzelecki. Podczas uroczystości, odczytany został apel pamięci, odmówiono modlitwę w intencji bohaterów niezłomnych oraz złożono światła pamięci przy symbolicznym grobie mjr./ppłk. Adama Lazarowicza „Klamry”.
Egzekucja na IV Zarządzie Głównym Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”
1 marca 1951 roku między godziną 20 a 21 w piwnicach więzienia przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie, strzałem w tył głowy, zastrzelonych zostało siedmiu przywódców ogólnopolskiej organizacji niepodległościowej – „Wolność i Niezawisłość”: Łukasz Ciepliński, Franciszek Błażej, Józef Batory, Karol Chmiel, Mieczysław Kawalec, Adam Lazarowicz i Józef Rzepka.
Cała siódemka w okresie niemieckiej okupacji tworzyła struktury zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego w rzeszowskim Inspektoracie Armii Krajowej. Adam Lazarowicz od 1940 r. był komendantem Obwodu ZWZ-AK Dębica, a Karol Chmiel w 1944 r. został zastępcą komendanta Obwodu AK Dębica. Po wojnie Łukasz Ciepliński, na bazie swoich podkomendnych z Rzeszowszczyzny, stworzył struktury „WiN”, które w styczniu 1947 r., po aresztowaniu Wincentego Kwiecińskiego, prezesa III Zarządu Głównego „WiN”, przejęły kierownictwo w tej organizacji.
Celem „WiN” była pokojowa walka z komunistycznym reżimem. Idea miała zostać zrealizowana poprzez działania propagandowe, zabiegi o tajną demobilizację oddziałów partyzanckich i skierowanie działalności na tory propagandy niepodległościowej, infiltracji komunistycznych struktur władzy i wywiadu na rzecz rządu emigracyjnego. Celem politycznym „WiN” było odegranie roli depozytariusza idei niepodległości, doprowadzenie struktur konspiracji ogólnopolskiej do wolnych wyborów i oddanie ich do dyspozycji władz wolnej Polski.
W latach 1945–1947 WiN był największą ogólnopolską organizacją niepodległościową działającą w konspiracji. Szacuje się, iż w latach 1945–1946 jej stan liczebny wynosił ok. 20-30 tysięcy ludzi, choć w warunkach dużej płynności organizacyjnej i trwających migracji szacunki te nie są jednoznacznie pewne. Oprócz Adama Lazarowicza i Karola Chmiela, w ścisłym kierownictwie organizacji byli także inni żołnierze byłej AK z powiatu dębickiego: Józef Szmid i Ludwik Kubik. Strukturami „WiN” na Dolnym Śląsku kierował dawny komendant Obwodu AK Dębica – Ludwik Marszałek.
Po aresztowaniu i trzyletnim okrutnym śledztwie, w wyniku wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 14 października 1950 roku, przywódcy „WiN” zostali zamordowani 1 marca 1951 roku.
Przy symbolicznym grobie Adama Lazarowicza
Władza komunistyczna chciała, aby pamięć o bohaterach niezłomnych, została całkowicie wyparta z polskiej świadomości. W związku z tym wszystkich mordowanych w piwnicach mokotowskiego więzienia grzebano potajemnie w bezimiennych dołach śmierci na Służewcu oraz na Powązkach. Miejsce pochówku przywódców IV Zarządu Głównego „WiN” do dzisiaj pozostaje nieznane.
W 2003 r., staraniem weteranów ze Światowego Związku Żołnierzy AK Środowiska 5. PSK AK w Dębicy, na Cmentarzu Wojskowym w Dębicy odbył się symboliczny pogrzeb mjr. Adama Lazarowicza, gdzie wzniesiono symboliczny grób bohatera. Corocznie w ramach Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” odbywają się tam uroczystości patriotyczne, podczas których m.in. odczytywany jest apel pamięci.
Miasto Dębica, by upamiętnić bohaterów niezłomnych, przygotowało cykl przedsięwzięć, które rozpoczęły się w niedzielę 27 lutego br. koncertem Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego. Występ artystów na deskach DK Mors był również inauguracją Roku Władysława Strumskiego. W rocznicę zamordowania działaczy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” na Cmentarzu Wojskowym w Dębicy odbył się Capstrzyk Strzelecki, podczas którego zastępca burmistrza Maciej Małozięć przypomniał wydarzenia z 1 marca 1951 roku oraz zacytował fragment wspomnień Mieczysława Chojnackiego, który był świadkiem egzekucji na członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia ,,Wolność i Niezawisłość”.
W trakcie uroczystości odczytany został również apel pamięci, w którym przypomniano nazwiska zamordowanych działaczy „WiN” z Rzeszowszczyzny oraz członków podziemia niepodległościowego z naszego regionu, którzy zostali zamordowani w latach 1945-1956. W intencji Żołnierzy Wyklętych, modlitwę odmówił ks. Jan Majocha, syn żołnierza niezłomnego Jana Majochy. Na zakończenie, przy symbolicznym grobie mjr./ppłk. Adama Lazarowicza „Klamry”, nastąpiło złożenie świateł pamięci. Kolejna część obchodów odbędzie się w niedzielę 6 marca br.