Pacyfikacja trzech wsi w przedwojennym powiecie dębickim przez niemieckiego okupanta była tematem widowiskowej inscenizacji historycznej, która odbyła się w niedzielę (27 sierpnia) na wałach nad Wisłoką. Wyjątkową lekcję historii, zorganizowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy oraz Miasto Dębicę, obejrzało kilka tysięcy widzów.
W czasie inscenizacji historycznej grupy rekonstrukcyjne, które przyjechały do Dębicy z wielu miejscowości południowo-wschodniej Polski przedstawiły tragiczne wydarzenia z 1943 i 1944 roku, które miały miejsce w trzech wsiach powiatu dębickiego. Aktorzy odegrali moment wkroczenia niemieckiego okupanta i pacyfikacji przeprowadzonych na mieszkańcach Małej, Róży i Gumnisk według scenariusza opracowanego przez Macieja Małozięcia. Narrację wydarzenia poprowadził prof. Andrzej Olejko, który wcześniej relacjonował w Dębicy także poprzednie inscenizacje – szarży kawalerii w 2020 roku oraz zamachu na niemieckiego żandarma w 2022 roku.
Tegoroczna inscenizacja zorganizowana została z okazji 80. rocznicy akcji pacyfikacyjnych prowadzonych przez Niemców w Malej i Róży oraz 5. rocznicy ustanowienia Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej.
Kolejnym punktem wydarzenia był piknik historyczny, podczas którego uczestnicy mogli zjeść grochówkę i odwiedzić stoiska Związku Strzeleckiego „Strzelec” im. Józefa Piłsudskiego, 33. Batalionu Lekkiej Piechoty im. ppłk. Adama Lazarowicza oraz Wojskowego Centrum Rekrutacji w Mielcu. Swój sprzęt prezentowała także Państwowa Straż Pożarna w Dębicy.
Na zakończenie wystąpił Zespół Historyczno-Patriotyczny Forteca. Koncert odbył się w ramach trasy „Sierpniowe Bitwy o Pamięć FORTECA walka trwa”. Artyści zaprezentowali utwory z wierszami m.in.: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Władysława Broniewskiego oraz Feliksa Konarskiego, a także autorskie kompozycje.
Wydarzenie odbyło się w ramach projektu pn. „Postawa „Anhelego” przykładem niezłomności społeczeństwa wobec okupanta na ziemi dębickiej”, realizowanego przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy. Współorganizatorami inscenizacji było Miasto Dębica we współpracy z: Muzeum Regionalnym w Dębicy, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Dębicy, Związkiem Strzeleckim „Strzelec” JS 2017 w Dębicy, 33. Batalionem Lekkiej Piechoty, Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Związkiem Harcerstwa Polskiego Hufiec Dębica, Fundacją Non Notus oraz dębickimi placówkami oświatowymi. Partnerem wydarzenia był Światowy Związek Żołnierzy AK Środowisko 5. Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy.
Inscenizacja historyczna dofinansowana została ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Patronat medialny nad wydarzeniem sprawowali: TVP3 Rzeszów, Polska Telewizja Regionalna, Dębica TV, Polskie Radio Rzeszów, Polska Zbrojna, Do Rzeczy, Obserwator Lokalny.