Na terenie niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Bełżcu 15 marca br. uczono pamięć około 450 000 polskich Żydów zamordowanych w Bełżcu w latach 1942-1943 podczas „Aktion Reinhardt”. Wśród zamordowanych byli dębiccy Żydzi wywiezieni do obozu po likwidacji getta w Dębicy 21 lipca 1942 roku.
W 80. rocznicę pierwszych masowych deportacji Żydów do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu uczczono pamięć ofiar „Akcji Reinhardt”. Od marca 1942 do listopada 1943 roku Niemcy zamordowali łącznie około dwa milionów Żydów, w tym blisko pół miliona w Bełżcu.
Nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej realizowały systematycznie plan zagłady Żydów. Na terenie Generalnego Gubernatorstwa utworzonego z części terenów okupowanej przez Niemców Polski, naziści przystąpili do masowej eksterminacji Żydów w ramach operacji „Aktion Reinhardt”. W tym celu utworzono obozy śmierci w Bełżcu, Sobiborze i Treblince. Do obozów kierowano Żydów deportowanych z gett z Generalnego Gubernatorstwa oraz z zagranicy. Ogółem w Bełżcu zamordowano ok. 450 000 Żydów, a w ramach całej operacji około 2 000 000 Żydów.
Podczas uroczystości wybrzmiał temat wojny na Ukrainie. Tomasz Kranz, dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku, którego oddziałem jest Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu, mówił, że pamięć o eksterminacji Żydów długo jeszcze będzie fundamentem Europy. – Chyba wszyscy mamy świadomość, że w obecnej sytuacji tożsamość, wrażliwość i odpowiedzialność nabierają nowych znaczeń, które stawiają nas przed niezwykle trudnymi wyzwaniami, bo dzisiaj jest inaczej – jest wojna. Rosyjscy najeźdźcy zabijają ukraińskich cywilów i równają z ziemią ich domy. A Ukraina jest 17 km stąd” – zaznaczył Kranz.
Słowo do uczestników skierował prezydent RP Andrzej Duda oraz premier Mateusz Morawiecki. – Musimy skutecznie zapobiegać imperialnym zakusom, piętnować podżeganie do nienawiści, stanowczo reagować na wszelkie przejawy wrogości i agresji. Wierzę, że wolnemu światu nie zabraknie do tego siły i konsekwencji. Zobowiązuje nas do tego pamięć o zgładzonych żydowskich współobywatelach i bliźnich” – zwrócił uwagę prezydent Andrzej Duda.
Prezes IPN Karol Nawrocki nawiązując do obecnej sytuacji podkreślił znaczenie prawdy i wartości w walce z totalitaryzmem. – Z tego miejsca trzeba jeszcze raz podkreślić, że zawsze kiedy kłamstwo i propaganda wygrywa z prawdą, kiedy pogarda wygrywa z wartościami, kiedy drugiemu człowiekowi odmawia się prawa do życia, a narodom prawa do istnienia – gdy to wszystko połączymy z amnezją historyczną, to zbliżamy się do piekła na ziemi.
Po modlitwie ekumenicznej uczestniczyli złożyli znicze przy Niszy Ohel, wokół której znajdują się nazwy miejscowości z których docierały transporty mordowanych w obozie Żydów.
W uroczystościach wzięli udział m.in. prezes IPN Karol Nawrocki wraz z zastępcą Mateuszem Szpytmą, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, wojewodowie z Lubelszczyzny, Małopolski i Podkarpacia, władze samorządowe z tych województw, naczelny rabin Polski Michael Schudich, przedstawiciele duchowieństwa oraz oosby zaangażowane w pamięć o Holocauście.
Miasto Dębica reprezentował wiceburmistrz Maciej Małozięć oraz dyrektor Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Dębicy Monika Rojek-Kałek.
Organizatorami ceremonii upamiętniająca ofiar akcji „Reinhardt” był Instytut Pamięci Narodowej oraz Państwowe Muzeum na Majdanku.