W Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, władze Dębicy złożyły wiązanki kwiatów oraz znicze na Cmentarzu Parafialnym oraz przy pomniku upamiętniającym rodzinę Mikołajkowów.
24 marca obchodzimy święto państwowe pn. Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Święto jest wyrazem hołdu dla wszystkich obywateli polskich, którzy w czasie II wojny światowej ukrywali i chronili Żydów, choć groziła za to kara śmierci zarówno im, jak również im rodzinom.
Jak zapisano w ustawie, święto zostało ustanowione „w hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”.
Wśród mieszkańców Dębicy nie brakowało bohaterskich postaw Polaków, którzy z narażeniem życia pomagali swoim sąsiadom wyznania mojżeszowego. Przykładem jest m.in. rodzina Mikołajkowów. Doktor Aleksander Mikołajkow oraz jego żona Leokadia, ryzykując życie całej rodziny, ukrywali w domu znajdującym się obok siedziby gestapo, trzynastu swoich żydowskich sąsiadów.
– Takich postaw wśród mieszkańców Dębicy oraz regionu było znacznie więcej – mówi zastępca burmistrza Maciej Małozięć i dodaje – wielu z tych bohaterskich ludzi pozostaje nieznanych. W obliczu zagrożenia własną śmiercią lub śmiercią najbliższych często ich działalność oraz fakt ukrywania Żydów nie był znany absolutnie nikomu. Tym bardziej ich czyny zasługują na najwyższe uznanie, a przykład ich miłości do drugiego człowieka powinien być dla nas wzorem i inspiracją.
Nota hr. Edwarda Raczyńskiego
Szczególne zasługi w dziele informowania światowej opinii publicznej o Holokauście odegrał hr. Edward Karol Raczyński, ostatni i najsławniejszy potomek rodu Raczyńskich z Rogalina, właściciel Zawady i licznych dóbr na terenie Dębicy. Hr. Raczyński w okresie wojny był m.in. ministrem spraw zagranicznych rządu RP na uchodźstwie. 10 grudnia 1942 r. opublikował tzw. notę Raczyńskiego, w której zwrócił się do aliantów – sygnatariuszy Deklaracji Narodów Zjednoczonych z informacją o Holokauście w okupowanej przez Niemców Polsce. Tekst uważany jest za pierwszy oficjalny raport informujący zachodnią opinię publiczną o zagładzie Żydów. Jednocześnie jest uznawany za najważniejszy dokument opisujący Holokaust i wzywający do jego powstrzymania.
„Nowe metody masowego mordu stosowane w ciągu ostatnich kilku miesięcy potwierdzają fakt, że władze niemieckie z całą świadomością dążą do całkowitej eksterminacji ludności żydowskiej w Polsce i wielu tysięcy Żydów, których władze niemieckie deportowały z Europy zachodniej i środkowej, a także z samej Rzeszy Niemieckiej do Polski” – napisał Edward Raczyński w broszurze „The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland” („Masowa eksterminacja Żydów w okupowanej przez Niemców Polsce”).
W Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów zastępcy burmistrza Dębicy: Jerzy Sieradzki i Maciej Małozięć złożyli kwiaty i znicze przy pomniku rodziny Mikolajkowów oraz na grobie Aleksandra Mikołajkowa na Cmentarzu Parafialnym w Dębicy.
